کد مطلب:102450 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:342
«انه لما انزل الله سبحانه قوله: «الم. احسب الناس ان یتركوا ان [صفحه 271] یقولوا آمنا و هم لا یفتنون؟»[1]. علمت ان الفتنه لا تنزل بنا و رسول الله- صلی الله علیه و آله- بین اظهرنا. فقلت: یا رسول الله، ما هذه الفتنه التی اخبرك الله تعالی بها؟ فقال: «یا علی، ان امتی سیفتنون من بعدی»، فقلت: یا رسول الله، او لیس قد قلت لی یوم احد حیث استشهد من استشهد من المسلمین و حیزت عنی الشهاده، فشق ذلك علی، فقلت لی: «ابشر، فان الشهاده من ورائك؟» فقال لی: «ان ذلك لكذلك، فكیف صبرك اذن؟ فقلت: یا رسول الله، لیس هذا من مواطن الصبر و لكن من مواطن البشری و الشكر.»[2]. آری همینكه خدای سبحان این آیه را نازل كرد كه می فرماید: الم. آیا مردم پنداشته اند كه وقتی بگویند ایمان آوردیم به حال خود رها می شوند و مورد فتنه ی آزمایش قرار نمی گیرند؟» دانستم تا هنگامی كه [صفحه 272] رسول خدا (ص) در میان ما است فتنه ما را فرا نمی گیرد، پس گفتم: رسول خدا، این فتنه چیست كه خدای متعال ترا نسبت بدان آگاه گردانید؟ در پاسخ گفت: «علی، امتم پس از من دچار فتنه خواهند شد»، گفتم: رسول خدا، آیا روز جنگ احد كه شماری از مسلمانان به شهادت رسیدند و افتخار شهادت از من دور داشته شد و سخت بر من گران آمد، به من نگفتی: «مژده باد، زیرا شهادت از پی تست!»؟ فرمود: آری چنین است، خوب بگو ببینم در آن صورت صبر و پایداریت چگونه است؟» گفتم: رسول خدا، این موضوع از جایگاهها و موقعیتهایی نیست كه نیاز به صبر و استقامت داشته باشد، بلكه از جایگاههای مژده دادن و سپاسگزاری است. «و قال: «یا علی، ان القوم سیفتنون باموالهم و یمنون بدینهم علی ربهم و یتمنون رحمته و یامنون سطوته و یستحلون حرامه بالشبهات الكاذبه و الاهواء الساهیه، فیستحلون الخمر بالنبیذ و السحت بالهدیه و الربا بالبیع» قلت: یا رسول الله، فبای المنازل انزلهم عند ذلك؟ ابمنزله رده، ام بمنزله فتنه؟ فقال: (بمنزله فتنه).»[3]. [صفحه 273] و گفت: «علی، بیگمان آن مردم بوسیله ی داراییهایشان دچار فتنه خواهند شد و با دینداری خود بر پروردگارشان منت می گذارند و در عین حال رحمت او را آرزو می كنند و از قهر و سطوت پروردگار آسوده خاطرند و خود را در امان می یابند، با ایجاد شبهه های دروغ و طرح و توجیه مسائل باطل حق نما و هوا و هوسهای اشتباه حرام خدا را حلال و روا می شمارند، در نتیجه باده را به نام نبیذ و جوشیده و امثال آن حلال به شمار می آورند و رشوه را به نام هدیه روا می دانند و ربا را به نام خرید و فروش» گفتم: رسول خدا، وقتی مردم به چنین كارهایی دست زدند، آنان را از نظر اجتماعی و عقیدتی در چه جایگاهی قرار دهم؟ آیا آنان را به منزله ی از دین برگشتگان بدانم، یا به عنوان كسانی كه دچار فتنه شده اند؟ گفت: «به عنوان كسانی كه دچار فتنه شده اند». بنابر چنین گفتگوی صریح، مردمی می كنند كه از مسیر روشن قرآن و سنت پیامبر منحرف می شوند، از اسلام تنها به نام و ادعا اكتفا كردند، در معرض چنین آزمایش سختی قرار می گیرند و دچار آشوب فكری و انحراف و اشتباه می گردند و در نتیجه، در چنین مجتمع واژگونه و منحرف، رذیلتها و ضد ارزشها حاكم می گردند، اگر چه به نام و نشان مسلمان هستند و كارهای منحرف خود را به نام دین و تكلیف شرعی و وظیفه ی مذهبی انجام می دهند، اما چون از مسیر درست منحرف گردیده اند و به پوسته و ظاهر چسبیده اند و سود و مصلحت فردی و شخصی خود را بر سود مجتمع و مصلحت نظام و آموزشهای مكتب ترجیح می دهند، همه ی كارهای خود را درست تصور می كنند و آنها را عین دستورهای مذهب می دانند، از هر گونه انتقادی ناراحت می شوند و در برابر هر اصلاحی از خود مقاومت نشان می دهند. گفتار پیامبر گرامی اسلام یادآور آیاتی از قرآن است از جمله: [صفحه 274] «و اعلموا انما اموالكم و اولادكم فتنه و ان الله عنده اجر عظیم.»[4]. و بدانید كه بیگمان داراییها و فرزندانتان تنها فتنه ای برای آزمایش شما است و بدون شك پاداش بس بزرگ نزد خدا است. «یمنون علیك ان اسلموا، قل لا تمنوا علی اسلامكم، بل الله یمن علیكم ان هدا كم للایمان ان كنتم صادقین.»[5]. بر تو منت می گذارند كه اسلام آورده اند، بگو با اسلام آوردنتان بر من منت نگذارید، بلكه خدا بدان جهت بر شما منت دارد كه وسیله ی رهیافت شما را به ایمان فراهم كرده است، اگر در ادعای اسلام آوردنتان راستگو هستید (باید ممنون باشید). نكات دیگر این رهنمود مانند: شرابخواری، مال مردم خوری و رباخواری نیز به آیات دیگر قرآن اشاره دارد كه از یادآوری آنها خودداری می شود، لیكن آیه ی دیگری از قرآن یادآوری می گردد كه گویای یك قانون در تاریخ همه ی مجتمعهای انسانی است. خداوند در دنباله ی آیه ی سوره عنكبوت می فرماید: «و لقد فتنا الذین من قبلهم، فلیعلمن الله الذین صدقوا و لیعلمن الكاذبین.»[6]. و حال آنكه امتهای پیش از آنان را نیز دچار فتنه و آزمایش كرده ایم، زیرا هیچ شكی نیست كه این آزمایش و فتنه بدان جهت است كه خدا بدین وسیله حتما كسانی را بشناسد كه در ایمان خود راست گفتند و پایداری نشان دادند و حتما باید دروغگویان را هم بشناسد. علم خدا با ذات او یكی است و نیازی بدان ندارد كه پس از انجام عملی و سر [صفحه 275] زدن اقدامی از كسی دانش خود را كسب كند، بلكه این علم برای مردمی است كه در معرض آزمایش قرار می گیرند و در بوته های آزمایش اجتماعی، آلودگیها و ادعاهای بی پشتوانه شان می سوزد و از بین می رود و انسانهای مقاوم و پایدار و نابی به تاریخ و بشریت معرفی می شوند كه پیوسته تمدنهای انسانی را می سازند و انسانها را به كمال و رشد و تعالی نزدیك می كنند، اما همه ی این حركتها و آهنگها، نتیجه ها و دانشها، ساختنها و ساخته شدنها را مشیت و اراده و قانون و سنت تغییر ناپذیر خدایی آفریده و قرار داده است و انسان بدان جهت مسوول و پاسخگوی اعمال خویش است كه با آگاهی از آن قوانین و سنتها به عمل و اقدام دست می یازد. امیرالمومنین درباره ی فتنه سخنان آموزنده ی بسیار دارد، كه از آن گوهرهای درخشان به عرضه كردن شماری از آنها بسنده می شود:
امیرالمومنین پس از فتنه ی جمل، به آگاه ساختن مردم بصره درباره ی آینده تاریخی آنان، علت اقدام عایشه به جنگ و گرفتاریش در فتنه های نفسانی و اجتماعی، پیوند عمل و ایمان با یكدیگر و با مسائل این جهان و آن جهان و تعریف امر به معروف و نهی از منكر، توصیه به كتاب خدا و ویژگیهای آن، پرداخت. مردی برخاسته گفت: «امیرالمومنین ما را از فتنه آگاه كن و آیا از رسول خدا- صلی الله علیه و آله- درباره ی آن پرسیده ای؟» در پاسخ گفت:
صفحه 271، 272، 273، 274، 275.